Odwiedź reaktor jądrowy MARIA w nagrodę za najładniejsze życzenia - zdjęcia

Energetyka jądrowa w Polsce zawsze miała pod górkę, jednak nie oznacza to, że polscy naukowcy nie mają doświadczenia w tej dziedzinie. Wręcz przeciwnie. Już czasach PRL w Polsce powstało kilka reaktorów badawczych, które w przeciwieństwie do reaktorów energetycznych nie były wykorzystywane do produkcji energii, choć same z siebie wytwarzały ciepło. Do największych zaliczamy reaktor EWA (uwieczniony na banknocie o nominale 20000 zł z lat 80 i 90. XX wieku) uruchomiony już w 1958 roku, a wygaszony w 1995 roku, oraz reaktor MARIA, który działa od 1974 roku do dziś. W tym roku obchodzi jubileusz 40-lecia pracy i z tej okazji Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) w Świerku pod Warszawą zorganizowało konkurs na życzenia dla reaktora. Kto złoży najładniejsze życzenia, ten będzie miał szansę na odwiedziny MARII i okazję do porozmawiania z pracownikami ośrodka, którzy z chęcią pokażą i wytłumaczą różne aspekty pracy reaktora, którego moc cieplna wynosi 30 MW i wykorzystuje obecnie niskowzbogacone paliwo uranowe.. A jeśli dopisze szczęście i w hali reaktora zostaną wygaszone światła, to będzie szansa zobaczyć promieniowanie czerenkowa (w uproszczeniu, udpowiednik fali uderzeniowej jaka powstaje w przypadku fal dźwiękowych, ale w tym przypadku ma to miejsce dla fal elektromagnetycznych, które odpowiadają cząstkom wydostającym się z reaktora).

Reaktor MARIA, jak napisaliśmy, jest reaktorem badawczym. Oznacza to, że cały czas jego pracy (ze względów kosztowych pracuje on tylko przez kilka dni w tygodniu) przeznaczony jest dla celów badawczych, dydaktycznych oraz produkcji radioizotopów wykorzystywanych w medycynie i przemyśle. Ze względu na korzystne położenie pomimo 40-lat od uruchomienia jest nadal aktywny. Większość reaktorów tego typu na świecie zostało wyłączonych w ciągu ostatnich 20 lat. MARIA chłodzona jest ciepłą wodą, podobnie jak opisany przez nas superkomputer umieszczony kilkaset metrów od budynku reaktora.

Reaktor MARIA początkowo był zaprojektowany do pracy z wysokowzbogaconym paliwem o zawartości uranu 80%. Obecnie, po dwóch zmianach, zawartość uranu spadła do 20% przy zachowaniu parametrów eksploatacyjnych. Stosowanie niskowbogaconego paliwa to element programu GTRI (Global Threat Reduction Initiative), którego celem jest zmniejszenie zagrożeń terrorystycznych. W Marii stosowane są obecnie francuskie pręty paliwowe.

Życzenia można składać do 14 grudnia 2014 roku za pośrednictwem profilu Narodowego Centrum Badań Jądrowych na Facebooku. Zwycięzcy, ogłoszeni najpóźniej dnia 17 grudnia, oprócz tego, że otrzymają nagrody rzeczowe - tablety czy zestawy książek, będą mieli możliwość obejrzenia filmu dokumentalnego „Pandora Promise” o energii jądrowej. Laureaci - wraz z zaproszonymi przez siebie gośćmi - będą też mogli, jak wspomnieliśmy, zwiedzić Narodowe Centrum Badań Jądrowych.

Próbujcie swoich sił, bo zdjęcia nigdy nie oddadzą w pełni atrakcji jakie towarzyszą odwiedzinom. Ponieważ jednak nie każdemu będzie dane odwiedzić Świerk, jako przedsmak prezentujemy kilka zdjęć wykonanych podczas naszej wizyty w NCBJ.

Budynek (pomieszczenie z reaktorem to ten cylinder przykryty kopułą) z 1970 roku nie robi oszałamiającego wrażenia, ale nie to jest tutaj najistotniejsze

Zanim wejdziemy na teren budynku, musimy przejść przez bramkę, otrzymamy też specjalne identyfikatory, które przydadzą się później. Zostaniemy również zarejestrowani jako odwiedzający.

Przebieramy się za naukowców i w drogę. Najpierw kilka słów o tym jak działa reaktor, jaka jest jego historia i co to są te pręty paliwowe.

Śluza ciśnieniowa prowadząca do reaktora

Podczas wizyty będziemy dwa razy poddani badaniu, które może wykryć skażenia - przed wejściem, by mieć pewność, że nic nie wnosimy, i przed wyjściem, by się upewnić, że nie zabieramy ze sobą niespodzianek

Druga, wewnętrzna śluza - wewnątrz pomieszczenia reaktora jest niższe ciśnienie - jesteśmy już w środku

Za szybą widać komorę izotopową i manipulatory

By zobaczyć zbiornik reaktora, musimy wejść na górę

Tak wygląda zbiornik reaktora

Pomieszczenie reaktora - panorama

Wnętrze zbiornika wypełnionego wodą destylowaną z widocznymi prętami paliwowymi, osłoną rdzenia i systemem chłodzenia

Na koniec pomieszczenie kontrolne

Szczęśliwców, którzy odwiedzą reaktor, zachęcamy do rozmów z pracownikami. Niektóre z informacji, które od nich usłyszymy, niełatwo znaleźć w podręcznikach. Na przykład na temat badań związanych z elementami zabezpieczającymi reaktory IV generacji czy elektrowniami termojądrowymi. W Świerku pracuje jedyna obecnie na świecie instalacja do konwersji neutronów termicznych, będąca jednocześnie jednym z najsilniejszych na świecie ciągłych źródeł neutronów prędkich o energii 14 MeV. Posłuży ona do napromieniania materiałów na potrzeby wspomnianych badań.

Konwerter neutronów oraz dr inż. Rafał Prokopowicz z Zakładu Techniki Reaktorów Badawczych NCBJ (fot: materiały NCBJ)

Źródło: NCBJ, Inf. własna, fot: Karol Żebruń