Nie zrobił tego człowiek. Podali treść zwęglonego zwoju sprzed 2000 lat

Przypomnijmy, że niemal 2 tys. lat temu w wyniku erupcji Wezuwiusza (znajdującego się we Włoszech na Półwyspie Apenińskim) w 79 r. zniszczona została m.in rzymska biblioteka w Herkulanum. To jedno z miast, które razem z tysiącami mieszkańców pochłonął Wezuwiusz.

Erupcja sprawiła, że Pompeje i wspomniane Herkulanum stały się miejscami, z których naukowcy czerpią pełnymi garściami poszukując najlepiej zachowanych spopielonych przedmiotów. Jednymi z tego typu znalezisk są zwęglone zwoje wydobyte w XVIII wieku. Archeolodzy zidentyfikowali łącznie ok. 1 tys. dokumentów w lepszym lub gorszym stanie i nie wykluczają, że mogły one należeć do rodziny Juliusza Cezara.

Na przeszkodzie do zbadania treści zwojów stoją jednak wyniszczające działania ognia. Atrament na dokumentach stał się nieczytelny, a ponadto papirusy rozpadły się na kawałki. Dla ludzi odczytanie treści materiałów okazało się przez lata zbyt trudnym zadaniem.

Treść jednego ze zwojów zwęglonych na skutek erupcji Wezuwiusza 2 tys. lat temu

W końcu jednak rozwój technologii przyniósł narzędzie, które umożliwia rozwiązanie zagadki treści dokumentów sprzed 2 tys. lat. Mowa o sztucznej inteligencji. Oparte o nią narzędzia przyczyniły się już w 2023 r. do rozpoznania wybranych liter z papirusu. Teraz jednak udało się odczytać większy fragment tekstu.

Jak podaje Nat Friedman na platformie X, piętnaście kolumn pierwszego zwoju rozszyfrowali (z wykorzystaniem AI) Youssef Nader, Luke Farritor i Julian Schilliger. Zespół ustalił, że z rozszyfrowanego przez algorytmy dokumentu wynika, że autor, którym jest najprawdopodobniej Filodemos (grecki poeta i filozof, który stworzył ponad 30 epigramów i traktatów o muzyce i utworach poetyckich), pisał o “muzyce, jedzeniu i tym, jak cieszyć się przyjemnościami życia” – czytamy na X.

Rozwinięty zwój. W takim stanie dokumentom przyglądają się naukowcy i z wykorzystaniem AI identyfikują treść na papirusie

W końcowych fragmentach zwoju pisze natomiast o bezimiennych przeciwnikach ideologicznych, którzy – jego zdaniem – “nie mają nic do powiedzenia na temat przyjemności ani w ogóle, ani w szczególności”. Emerytowany profesor greki z Bristol University w rozmowie z The Guardian komentuje osiągnięcie trzyosobowego zespołu, którzy użyli sztucznej inteligencji, dwoma słowami: “to gamechanger”.

Przed badaczami europejskiej filozofii i jej wpływu na kulturę jeszcze wiele pracy. Czytanie zwęglonych papirusów będzie kontynuowane w przyszłości, natomiast pełny wynik badania nad ostatnio zidentyfikowaną treścią zwoju można znaleźć na stronie Vesuvius Challenge.