Co to jest higiena cyfrowa na telefonie i dlaczego warto ją aktywować?

Czym jest higiena cyfrowa?

Smartfony zabierają nam coraz więcej czasu. Zgodnie z nowymi badaniami średnio korzystamy z telefonów przez nawet 5 godzin w ciągu dnia. Nie inaczej jest wśród najmłodszych użytkowników urządzeń mobilnych. Dzieci potrafią spędzać na smartfonie nawet od 3 do 5 godzin dziennie. Tak długie wpatrywanie się w ekran może mieć negatywne skutki, takie jak chociażby fonoholizm (uzależnienie od telefonu), problemy ze snem i koncentracją, czy stres cyfrowy.

Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi pod koniec 2021 roku, przez Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE), 96,9% Polaków w wieku powyżej 15 lat posiada telefon komórkowy.  Świat cyfrowy ponadto najczęściej odwiedzamy, używając właśnie smartfona.

Odpowiedzi badanych osób wskazują, iż z Internetu w telefonie korzystamy w następujących celach:

• przeglądanie stron internetowych – 82,1%,
• rozmowy na komunikatorach – 79,9%,
• przeglądanie portali społecznościowych – 74,1%,
• korzystanie z poczty e-mail – 67,5%,
• korzystanie z aplikacji mobilnych – 66,6%.

Mniej niż połowa użytkowników wskazała też na robienie zakupów przez Internet (41,6%), słuchanie muzyki (40,6%) oraz załatwianie spraw urzędowych (30,1%).

Nowoczesne technologie są nieodłącznym elementem naszego życia – owszem, jednak warto korzystać z nich w bezpieczny i świadomy sposób. Istotna jest tutaj higiena cyfrowa, czyli:

zbiór określonych zachowań i czynności, które mają na celu takie użytkowanie urządzeń elektronicznych, by nie stanowiły zagrożenia dla naszego zdrowia i życia.

Zachowując higienę cyfrową nie trzeba oczywiście całkowicie zrezygnować z używania smartfona czy Internetu. Ważne jest jednak to, by robić to odpowiedzialnie, tak, aby nie zaniedbać swojego zdrowia i samopoczucia, a także relacji z innymi. Wypracowanie zdrowych nawyków w sieci wymaga silnej motywacji oraz umiejętności samokontroli. Nie jest to proste zadanie, szczególnie, że media cyfrowe tego nam nie ułatwiają.

Jak uzależniamy się od mediów cyfrowych?

Same w sobie smartfony czy inne sprzęty nie uzależniają – wszystko zależy od tego, w jaki sposób ich używamy. Ciągłe sprawdzanie mediów społecznościowych czy natychmiastowa reakcja na pojawiające powiadomienia sprawiają, że powstają złe nawyki, których później trudno się pozbyć.

Większość platform, mediów i aplikacji działa na układ nagrody. Korzystając z nich, poprawia się nastrój i pojawia uczucie przyjemności. Z czasem jednak konieczne jest, by korzystać z nich coraz częściej czy dłużej, by utrzymać ten sam poziom samopoczucia. Media cyfrowe zaczynają kojarzyć się z nagrodą, przez co mózg zaniedbuje inne czynności, preferując przeglądanie wpisów na Facebooku czy inne tego typu rozrywki.

Cały proces doskonale widać na poniższej infografice, przygotowanej przez fundację Dbam o Mój Zasięg:

Jak sprawdzić, czy i Ciebie dotyczy problem z brakiem higieny cyfrowej? Przede wszystkim zaobserwuj, czy smartfon Cię nie rozprasza w pracy, podczas spotkania z bliskimi czy w szkole. Czy dźwięki powiadomień odrywają Twoją uwagę od tego, co właśnie robisz? A może musisz co chwilę zerkać na telefon i sprawdzać, czy pojawiły się jakieś nowe informacje? Czy czujesz się bez telefonu jak bez ręki?

Warto zwrócić uwagę na swoje cyfrowe nawyki i zadbać o bardziej świadome korzystanie z telefonu. Jak to zrobić? Paradoksalnie może pomóc w tym... smartfon.

Aplikacja Cyfrowa równowaga – sposób na higienę cyfrową

Nowe technologie mogą być bardzo pomocne, jeśli celem jest higiena cyfrowa. Jest to możliwe dzięki specjalnym aplikacjom. Smartfony z Androidem (wersja 9.0 i nowsze) posiadają narzędzie Cyfrowa równowaga (znajduje się w ustawieniach telefonu), która monitoruje czas spędzany online oraz w aplikacjach. Można w niej sprawdzić także ile razy w danym dniu odblokowywany był telefon i jak długo włączony był ekran. Aplikacja oferuje również sposoby ograniczania czasu korzystania z telefonu.

Dane, które znajdziemy w Cyfrowej równowadze, są bardzo cenne i można je wykorzystać do wprowadzenia w swoim życiu ze smartfonem pewnych zmian. Widząc, że np. mnóstwo czasu spędzasz na Facebooku, YouTube lub przeglądając wiadomości, możesz nałożyć odpowiednie limity czasowe.

Po wykorzystaniu określonego czasu na dzienne korzystanie z danej aplikacji, zostanie ona wyszarzona i nie będzie można z niej skorzystać aż do kolejnego dnia.

Cyfrowa równowaga umożliwia też zarządzanie powiadomieniami. Możesz dowiedzieć się, ile powiadomień i z jakich aplikacji otrzymujesz danego dnia, a także je wyłączyć.

Aplikacja zapewnia też dodatkowe możliwości, takie jak chociażby tryb pełnej koncentracji oraz tryb nocny. Dzięki temu można ukryć powiadomienia o określonych porach i wstrzymać działanie rozpraszających aplikacji.

Skorzystanie z Cyfrowej równowagi pomaga uświadomić sobie, ile czasu spędza się na bezproduktywnym korzystaniu ze smartfona. Pozwala też nałożyć sobie dzienne limity użycia tych aplikacji, z których korzysta się zdecydowanie za często. Jeśli chcesz skończyć z marnowaniem czasu i rozpraszaniem się przez powiadomienia, to może to być skuteczne rozwiązanie.

Higiena cyfrowa – jak jeszcze o nią zadbać?

Aplikacja pozwoli kontrolować czas, jaki spędzasz na poszczególnych czynnościach w telefonie, jednak warto wdrożyć w życie także kilka przydatnych wskazówek:

1. Wybieraj świadomie materiały, które będą dla Ciebie wartościowe – nie przeglądaj biernie wszystkich treści.
2. Usuń aplikacje, z których nie korzystasz w smartfonie. Zostaw tylko te, które faktycznie są Ci potrzebne.
3. Wyłącz powiadomienia.
4. Odpoczywaj i relaksuj się bez wykorzystywania do tego telefonu.
5. Zaplanuj sobie np. jeden dzień w ciągu tygodnia, w którym nie będziesz w ogóle korzystać z urządzeń elektronicznych.
6. Godzinę przed zaśnięciem zrezygnuj z używania telefonu. Połóż go daleko od łóżka, by Cię nie kusiło.

Ciekawym pomysłem dla tych, którzy potrzebują porządnego detoksu od smartfona, może być również dumb phone. Tego typu telefony zyskują na popularności – ich funkcje są bardzo ograniczone, dlatego też mniej rozpraszają uwagę. Raczej nie spędzisz na nich dwóch godzin na Instagramie, bo go nie będą po prostu obsługiwać.

Dumb phone pozwala najczęściej tylko na podstawową komunikację, jednak może też zawierać aparat i odtwarzacz muzyki. Jest solidniejszy od smartfona i rzadziej trzeba go ładować. I, oczywiście, nie zabiera tyle czasu, co nowoczesne urządzenia, dlatego też pomaga zachować równowagę cyfrową. Może warto spróbować?