Czyste Powietrze zawieszone. "Decyzja kuriozalna i skandaliczna"

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił w czwartek 28 listopada zawieszenie przyjmowania nowych wniosków w ramach programu Czyste Powietrze. Przerwa ma trwać do wiosny 2025 r. Jak poinformowała prezes Funduszu, Dorota Zawadzka-Stępniak, wynika z powodu potrzeby reformy programu.

Podczas konferencji prasowej Zawadzka-Stępniak wyjaśniła, że skala nadużyć i nieprawidłowości w programie jest zbyt duża, aby można było jednocześnie prowadzić program i przeprowadzać jego reformę. Nowa odsłona Czystego Powietrza ma zostać uruchomiona na wiosnę 2025 r., kiedy to wznowione zostanie przyjmowanie wniosków.

Obejrzyj w

Nie będą przyjmować wniosków w programie Czyste Powietrze

Wiceprezes Funduszu, Robert Gajda, podkreślił, że reforma ma na celu ograniczenie nadużyć, takich jak zawyżanie kosztów jednostkowych. Wprowadzone zostaną maksymalne ceny dla poszczególnych elementów, na które można uzyskać dofinansowanie.

- Niestety, ludzie byli oszukiwani, wykorzystywana była ich łatwowierność i z tym musimy walczyć – twierdzi Gajda. - Trzeba skończyć ze 100 proc. dofinansowaniem na kilka domów, z wielokrotnym zawyżaniem rachunków przez nieuczciwych wykonawców za usługi i materiały, z wymuszaniem pełnomocnictwa, na podstawie którego firmy dostawały zaliczkę na swój rachunek, znikały z rynku, a cała odpowiedzialność spadała na nieświadomego beneficjenta – dodaje.

Zmiany w programie Czyste Powietrze

Reforma przewiduje, że najwyższe dotacje będą dostępne tylko dla właścicieli budynków, którzy posiadają je od co najmniej trzech lat. Wprowadzeni zostaną operatorzy, którzy pomogą beneficjentom w przygotowaniu wniosków i realizacji inwestycji. Wykonawcy będą musieli posiadać ubezpieczenie OC, a audytorzy będą zobowiązani do faktycznego sprawdzania budynków.

Według wiceprezesa NFOŚiGW obecne zaległości w rozpatrywaniu wniosków wynikają z ponad 200 tys. nierozpatrzonych wniosków, które nowe kierownictwo zastało w Funduszu. Aktualnie zaległości wynoszą 160 tys. wniosków.

Finansowanie i przyszłość programu

NFOŚiGW zapewnia, że ma zabezpieczone środki na realizację zarówno zaległych, jak i przyszłych wniosków. Fundusz uzyskał prawie 14 mld zł z KPO, ponad 7,6 mld zł z programu FEnIKS, a także przygotowuje wniosek na ponad 10 mld zł z Funduszu Modernizacyjnego. Środki z tego ostatniego będą dostępne najwcześniej od czerwca 2025 r.

Od początku działania programu Czyste Powietrze wpłynęło ponad milion wniosków na łączną kwotę ok. 37 mld zł, z czego podpisano umowy na ok. 26 mld zł. Dotychczas wypłacono niemal 14 mld zł dla 650 tys. beneficjentów. Program, będący największym przedsięwzięciem antysmogowym w Polsce, umożliwia właścicielom domów jednorodzinnych uzyskanie środków na wymianę nieekologicznych źródeł ciepła oraz poprawę efektywności energetycznej budynków.

Polski Alert Smogowy krytykuje decyzję o zawieszeniu programu

Zawieszenie przyjmowania wniosków w programie Czyste Powietrze spotkało się z ostrą krytyką ze strony Andrzeja Guły, prezesa Polskiego Alarmu Smogowego. Guła podkreślił, że posunięcie to dotknie właścicieli domów, którzy planowali wymianę starych źródeł ciepła i ocieplenie budynków, co miało pomóc w obniżeniu rachunków za ogrzewanie.

- Decyzja Narodowego Funduszu Środowiska i Gospodarki Wodnej jest kuriozalna, niezrozumiała, skandaliczna i podważa zaufanie do instytucji państwa – komentuje Andrzej Guła w rozmowie z PAP.

W swojej wypowiedzi dodał, że jest "przerażony stopniem niekompetencji zarządu NFOŚiGW". Jego zdaniem jest to o tyle niezrozumiałe, że pozostawia osoby, które już podjęły działania w kierunku termomodernizacji bez żadnej pomocy.

- Proszę sobie wyobrazić, że ktoś od tygodnia zbierał faktury, już chciał złożyć ten wniosek i nagle w sposób absolutnie niezapowiedziany dowiaduje się o tym, że nie będzie mógł tego zrobić – mówi lider PAS.

Problemy dla wykonawców

Tak gwałtowna decyzja dotknie też wykonawców. Ludzie odłożą remonty do czasu, aż program zostanie wznowiony, więc liczba klientów firm z branży remontowo-budowlanej na ten okres spadnie. Zdaniem lidera PAS program potrzebuje reformy i wiadomo było o tym od dawna, nie było potrzeby podejmowania nagłej decyzji.

- Mówiliśmy o tym, że program potrzebuje pilnej reformy w zakresie usprawnienia obsługi beneficjenta z uwagi na zatory płatnicze. System przyjmowania i rozpatrywania wniosków posługuje się narzędziami absolutnie nieadekwatnymi do obecnych czasów - funkcjonuje tam system papierowy; każda umowa jest przeglądana ręcznie – komentuje Guła.

Zawieszenie programu Czyste Powietrze może być problematyczne dla tych osób, które nie zdążyły wymienić nieekologicznego źródła ciepła. Ze względu na zakaz stosowania kotłów bezklasowych, grożą im kary finansowe, a jednocześnie można sobie wyobrazić, że osoby o najniższych dochodach nie będą w stanie samodzielnie pokryć kosztów termomodernizacji i poczekać na ich zwrot do wiosny.