Już dawno kometa nie była w tak dobrej pozycji do obserwacji. Trzeba jeszcze tylko jednego

9 stycznia 2023przeczytasz w 4 min.

Kometa C/2022 E3 już została namaszczona jako najciekawszy obiekt do obserwacji na początku 2023 roku. Pod koniec stycznia będzie w wyjątkowo dobrej pozycji dla obserwatora z Polski. Musi tylko mocno nam pojaśnieć.

Obserwacje komet (z Ziemi, bo z bliska widzieliśmy już niejedną kometę) bywają trudne, gdyż te obiekty często nadlatują w kierunku Słońca po orbitach uniemożliwiających ich wygodną obserwacje z terenu Polski. Są często widoczne tylko nieznacznie ponad horyzontem, co już sprawia, że trudno je dojrzeć.

Między innymi ze względu na mocne zaświetlenie nieba w kierunku horyzontu w obszarach miejskich i ich okolicach. Gdy kometa jest wyżej na niebie, podobnie jak gwiazdy i inne ciała niebieskie, łatwiej ją dostrzec. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach, gdy taki obiekt ma jasność bliską granicy widoczności gołym okiem.

Kometa C/2022 E3. Czy tym razem również z dużej chmury mały deszcz?

O komecie C/2022 E3 (ZTF) mówi się ostatnio bardzo dużo, bo to najlepszy kandydat na obiekt widoczny gołym okiem z północnej półkuli Ziemi w drugiej połowie stycznia i na przełomie stycznia i lutego. Takie smaczki jak wyliczony początkowo okres orbitalny, który wynosi 50 tysięcy lat, czy zielony kolor głowy komety, za który odpowiada świecenie wzbudzonego węgla cząsteczkowego, są interesujące, ale koniec końców zapamiętamy C/2022 E3 (ZTF) przede wszystkim ze względu na to jak była dobrze dla nas widoczna.

Zdjęcie komety z końca 2022 roku. Widoczne jest na nim charakterystyczne zielone świecenie głowy komety (fot: Dan Bartlett / NASA)

Nadzieje astronomów są mocno rozbudzone, choć na tak spektakularną widoczność jak w przypadku komety C/1995 O1 Hale-Bopp czy C/1996 B2 Hyakutake pod koniec ubiegłego stulecia raczej nie ma co liczyć. Oczywiście wszystko może się zdarzyć, jednak wydaje się, że C/2022 E3 musiałaby już teraz być dużo jaśniejsza, gdyby miała stać się łatwo dostrzegalnym obiektem na niebie.

Z drugiej strony, choć jasność C/2022 E3 nie osiągnie również poziomu jasności C/2020 F3 NEOWISE sprzed trzech lat, to pozycja tej pierwszej na niebie dla obserwatorów będzie dużo korzystniejsza.

Kometa C/2022 E3 raczej nie będzie super spektakularnym zjawiskiem i jeśli liczycie, że zobaczycie ją z ulicy w pełnym świateł mieście to możecie się rozczarować.

Obecne szacunki zakładają, że kometa osiągnie jasność około 5 mag (to wciąż wartość, która może zmienić się na korzyść lub niekorzyść obserwujących) w momencie największego zbliżenia do Ziemi (perygeum orbity), co zapewni jej widoczność gołym okiem w miejscach położonych z dala od jasnych centrów miast. Jest jednak jeszcze jeden powód, dla którego warto polować na tę kometę.

Kometa C/2022 E3 w drugiej połowie stycznia będzie widoczna wysoko na niebie

Kometę C/2022 E3 do 19 stycznia obserwować będzie można ją przede wszystkim w drugiej części nocy, po północy, gdyż wcześniej będzie albo nisko nad horyzontem, albo dopiero będzie wschodzić. To na pewno dla większości z was będzie niekorzystna pora, dlatego warto się szykować czas po 19 stycznia.

Noc z 21/22 stycznia, gdy Księżyc będzie w nowiu, to bardzo dobrym moment, by z lornetką ruszyć na łowy komety C/2022 E3. Pomimo faktu, że nie będzie ona wtedy jeszcze w maksimum blasku, a także raczej nie będzie dostrzegalna jeszcze gołym okiem

Między 20 a 31 stycznia kometa będzie zwiększała wciąż swoją jasność i około 26 stycznia powinna być już dostrzegalna gołym okiem przy ciemnym niebie. Poszukiwaniom komety z pomocą lornetki w tym czasie będzie sprzyjać jej rosnąca w ciągu nocy wysokość nad horyzontem (około północy będzie to już ponad 70 stopni, czyli bardzo wysoko), co jednocześnie pozytywnie wpływa na dostrzegalność (gołym okiem czy lornetką).

Pozycja C/2022 E3 widoczna w aplikacji Stellarium dla dnia 23 stycznia 2023 tuż po północy z Warszawy. Nów sprzyjać będzie jej poszukiwaniom.

Księżyc będzie w nowiu nocą z 21/22 stycznia, więc w kolejnych dniach nie będzie bardzo przeszkadzał w obserwacjach. Na początku lutego będzie już dużo jaśniejszy, ale też oddali się znacząco od komety (na ponad 45 stopni kątowych). O północy kometa będzie już 53 stopnie nad północno-wschodnim horyzontem, a w kolejnych dniach, o tej samej porze będzie widoczna coraz bardziej w kierunku zachodnim.

Najbliżej Ziemi, w odległości około 42 milionów km, kometa C/2022 E3 znajdzie się w dniach 1-2 lutego. Będzie wtedy też miała największą jasność.

Pozycja C/2022 E3 widoczna w aplikacji Stellarium dla dnia 2 lutego 2023 tuż po północy z Warszawy. Niebo będzie rozświetlone trochę blaskiem Księżyca.

Pod koniec stycznia kometa stanie się jeszcze lepiej widoczna, choć wciąż nie wiadomo czy w stopniu wystarczającym do wygodnej obserwacji z terenu miasta bez pomocy lornetki. Ale kto wie, może C/2022 E3 nas zaskoczy. Tymczasem skorzystajcie z krótkiego poradnika, który ułatwi odszukanie pozycji komety o danej godzinie dla dowolnego miejsca w Polsce.

W ciągu stycznia C/2022 E3 zagości w następujących gwiazdozbiorach:

do 13 stycznia w Koronie Północy
od 14 do 21 stycznia w Wolarzu
od 22 do 25 stycznia w Smoku
od 26 do 28 stycznia w Małej Niedźwiedzicy
po 29 stycznia w Żyrafie

Jak określić pozycję komety C/2022 E3 w aplikacji Stellarium?

Polecam aplikację Stellarium jako najlepszy sposób na ocenę pozycji komety dla naszego miejsca obserwacji. Po zainstalowaniu oprogramowania (dostępne jest na Windows, MacOS, Linuxa i jako aplikacja webowa) należy wykonać następujące działania.

Upewniamy się, że program korzysta z naszej lokalizacji. Wciskamy F6, a potem Get location from GPS or system service, by program pobrał naszą lokalizację. Ewentualnie podajemy ją ręcznie.
Wciskamy F2, by otworzyć okno konfiguracji Stellarium.
Wybieramy zakładkę Wtyczki, potem z listy po lewej stronie okna Edytor Układu Słonecznego i klikamy na konfiguruj, a potem na zakładkę Układ Słoneczny.
Klikamy na przycisk Zaimportuj elementy orbitalne w formacie MPC, a potem przechodzimy na zakładkę Wyszukiwanie on-line.
Wpisujemy w pole wyszukiwania C/2022 E3 i wciskamy ENTER. Pojawi się lista z wynikami, na której zaznaczamy pole wyboru przy nazwie komety i klikamy na Dodaj obiekty.
W podobny sposób można dodawać i inne obiekty do naszej bazy w Stellarium. Dodany obiekt wyszukamy na niebie klikając na F3, a potem podając na zakładce Obiekt jego nazwę.

A jak wygląda orbita komety C/2022 E3? To także jest ciekawe

Gdy przyjrzeć się efemerydom komety C/2022 E3, czyli danym na temat jej pozycji, jasności itp., to od razu zauważymy, że kometa ta z momencie największego zbliżenia się do Słońca będzie dalej od niego niż Ziemia na swojej orbicie, bo w odległości około 166 milionów kilometrów. Z kolei do Ziemi kometa zbliży się na 42 miliony km i wtedy osiągnie prędkość względem naszej planety około 57,5 km/s.

Pozycja komety C/2022 na orbicie w momencie peryhelium, czyli minimalnej odległości od Słońca

Pozycja komety C/2022 na orbicie w momencie perygeum, czyli minimalnej odległości od Ziemi

Poza tym kometa zatoczy hiperboliczny łuk wokół Słońca, ale istotnie będzie on przebiegał poza zasięgiem elipsy ziemskiej orbity. Zresztą orbita komety jest nachylona prawie pod kątem 90 stopni do orbity wokółsłonecznej Ziemi, więc powyższe stwierdzenie to tylko uogólnienie.

Przy tak dużej odległości od Słońca ryzyko, że coś stanie się w wyniku oddziaływania grawitacji słonecznej na tę kometę, jest znikome. Ale też orbita sprawia, że kometa najpewniej szybko straci swój blask, zniknie z naszego nieba, i w połowie marca pozostanie po niej już tylko wspomnienie.

Wspomnienie, bo wyżej użyłem określenia hiperboliczny nie bez powodu. Pomiary elementów orbity C/2022 E3 sugerują, że może ona być otwarta, czyli nie eliptyczna. A więc choć początkowe obliczenia wskazywały, że kiedyś powróci w okolice Ziemi, to w rzeczywistości może to być jej ostatnia (ale niekoniecznie pierwsza) wizyta w centrum Układu Słonecznego.

Źródło: inf. własna, in-the-sky.org, theskylive.com, Stellarium, MPC

Przeczytaj także: