Tajemnicze sygnały z Kosmosu - realia i jak to widzą media

W ostatni weekend w popularnonaukowych mediach znów zawrzało w sprawie sygnału od obcej cywilizacji. Pojawiły się doniesienia o bardzo obiecującym sygnale, który może pochodzić od obcych. Informacja szybko zdominowała portale newsowe, ale gaśnie tak szybko jak się pojawiła, gdyż nie odkryto tak naprawdę nic. Wybuch zainteresowania mediów takimi tematami jest niczym zaobserwowane zjawisko - bardzo silny sygnał, który pojawił się i więcej już go nie zarejestrowano.

Odkrycia w mediach - czasem sensacja, czasem porcja wiedzy

Nauka i świat codziennych mediów newsowych, a nawet serwisy popularnonaukowe, rządzą się różnymi prawami. Naukowcy o swoich odkryciach informują ostrożnie, czasem zwlekając nawet miesiącami i dłużej. Media dążą do jak najszybszego przekazania szerokiemu gronie odbiorców informacji o tym co ciekawego dzieje się na świecie.

Radość kontrolerów misji Juno - czy tak samo emocjonujemy się czytając doniesienia w sieci?

Rzekoma detekcja sygnału od kosmitów do takich wydarzeń należy. Nie jest tu istotne to czy sygnał potwierdzono, czy przypadkiem nie nastąpiła pomyłka. Kto pierwszy ten lepszy. Wystarczy by w informacjach, które rozpowszechniają środowiska naukowe pojawiło się jedno ze słów "zarejestrowano", "wykryto". W istocie mogą one znaczyć wszystko, mogą też znaczyć dosłownie nic.

Entuzjazm naukowców udziela się dziennikarzom. Czasem nawiązują oni tylko do tych fragmentów doniesień, które brzmią optymistycznie, a tekst ma znamiona sensacji. Czasem jednak temat jest rozwijany, dzięki czemu mamy pewną liczbę wartościowych publikacji. Do czytelników (internautów) trafia dawka wiedzy, której być może nie otrzymaliby gdyby nie było odpowiedniego katalizatora. A tym katalizatorem jest właśnie słowo „odkrycie”.

Natura nie pomaga nam w poszukiwaniach ET

Na wszystkie informacje, które płyną ze świata nauki należy jednak patrzeć się chłodnym wzrokiem. Naukowcy są powściągliwi w udostępnianiu informacji, które nie są przynajmniej w pewnym stopniu pewne, ale czasem to świat pozanaukowy nadinterpretowuje informacje. Sprawę pogarsza fakt, że często redaktorzy, którzy poruszają temat, nie są zaznajomieni z daną dziedziną nauki lub naturą badań i sposobem w jaki informacje krążą w świecie naukowym.

Kosmos jest piękny i nadal pełen tajemnic - nałożenie obrazów SMC i mgławicy Głowa Wiedźmy

I nawet jeśli intencje prasy są dobre, lepiej by o pewnych wydarzeniach pisać z opóźnieniem, z odpowiedniej perspektywy i zaznaczając, że sprawa wymaga przeanalizowania. Gdyż każde naukowe odkrycie w sferze obserwacyjnej astronomii i astrofizyki wymaga śledztwa. Śledztwa, które potwierdzi bądź odrzuci hipotezę, że dana detekcja jest dokładnie tym czym się wydaje. Naukowcy robią to codziennie, przy każdej okazji, gdy publikują artykuł lub recenzują doniesienia kolegów.

Natura nie pomaga nam w tym przypadku ani trochę. Jest skomplikowana i tak pełna niespodzianek, że nietrudno szybko znaleźć uzasadnienie dla takich sygnałów jak ten, od którego zaczął się ten tekst. Wytłumaczenie, które uwzględnia siły natury, a nie celowe działanie inteligentnych organizmów po drugiej stronie. Z jednej strony napełnia to nas smutkiem, że jednak „nie, to nie był ten sygnał”, z drugiej wprawia w zachwyt jak niesamowity potrafi być Wszechświat i rządzące nim prawa.

Przypadek sygnału z gwiazdy HD164595

Przyjrzyjmy się ostatniemu wydarzeniu. Rok temu radioteleskop RATAN-600 w Rosji zarejestrował bardzo silny sygnał na paśmie 11 GHz. Był na tyle niezwykły, że SETI postanowiło go śledzić. Przez rok zespół RATAN-600 i 38 innych grup badawczych próbowało wykryć taki sygnał ponownie. Nic nie nadeszło.

W końcu informacja o tych obserwacjach opuściła mury obserwatorium. Zawierała słowa „detekcja” i „sygnał”, które każdy naukowiec, a nawet miłośnik nauki, potraktowałby z wielką ostrożnością. I być może taką motywację mieli Ci, którzy puścili informacje w szerszy internetowy obieg. Pojawiły się chwytliwe tytuły, a wielu internautów na tym kończy lekturę tekstów.

Radioteleskop RATAN-600 foto:Aлександр с кавказа - ратан 600, CC BY 3.0

Gwiazda, z której kierunku nadszedł sygnał, o numerze HD164595, to obiecujący obiekt typu widmowego G2V czyli identycznego jak nasze Słońce. Tym bardziej interesujący jako potencjalny dom dla obcej cywilizacji. Znajduje się w gwiazdozbiorze Herkulesa w odległości 95 lat świetlnych, czyli całkiem blisko.

Zdaniem części naukowców ten bardzo silny sygnał stanowi błąd, zakłócenie, odstępstwo od normalnego porządku rzeczy. Być może to efekt mikrosoczewkowania grawitacyjnego co sugeruje Claudio Maccone, który prowadził obserwacje wspomnianej gwiazdy. Tak trzeba się na to spojrzeć, gdyż w tym przypadku jedna detekcja to tak jakby zaobserwować nic.

Projekt SETI@Home przynajmniej kilkadziesiąt razy dziennie rejestruje zjawisko, które jest całkowicie wytłumaczalne bez wsparcia hipotezą o kosmitach. O niektórych z nich dowiadujemy się więcej dzięki mediom, podobnie jak w przypadku gwiazdy HD164595.

Co więcej sygnał z gwiazdy HD164595 nie spełnia nawet podstawowych kryteriów jakimi musi cechować się sygnał z odległego Komosu, którego źródłem nie są siły natury. Sygnał o tych samych cechach nie powtórzył się, nie wiadomo też jaka jest jego dokładna charakterystyka co z kolei uniemożliwia wykluczenie zakłóceń od źródeł, które znajdują się tu, na Ziemi.

Nie ma jednak co się załamywać

A więc nie wykryliśmy nic. No, przynajmniej taka teza jest najbardziej prawdopodobna. To na szczęście pozostawia nam trochę pola na domysły. Laikom jak i członkom zespołu SETI. Bo przecież gdzieś tam ktoś musi być, a jak mówi Seth Shostak, nie można się zniechęcać i negatywnie nastawiać do poszukiwań. Mimo ciągłych porażek.

Źródło: Inf. własna, astronomy.com, SETI, NASA