Gigabyte Z790 Aorus Master. Fajna, funkcjonalna, ale czy serio godna uwagi?

Premiera procesorów Intel Core 13. generacji okazała się strzałem w dziesiątkę (mieliśmy okazję przetestować modele Core i9-13900K i Core i5-13600K i jak najbardziej są to jednostki godne polecenia). Nie należy jednak zapominać, że wraz z nowymi układami, na rynku zadebiutowały też nowe płyty główne z chipsetem Intel Z790.

Jak się sprawdzają nowe płyty? Sprawdziliśmy to na przykładzie modelu Gigabyte Z790 Aorus Master, czyli jednej z lepszych propozycji przeznaczonych dla graczy – to następca testowanego już przez nas modelu Gigabyte Z690 Aorus Master. Konstrukcja kosztuje około 3 tysięcy złotych, więc można tutaj oczekiwać solidnego wykonania. Czy tak będzie w rzeczywistości?

Co nowego w płytach głównych Intel Z790?

Nim przejdziemy do samej płyty Gigabyte Z790 Aorus Master, warto wyjaśnić dlaczego w ogóle warto zainteresować się nowymi płytami głównymi Z790. Może nie ma rewolucji, ale jest kilka istotnych usprawnień.

Płyty główne Intel Z790 obsługują procesory 12. i 13. generacji, a w przypadku modeli z odblokowanym mnożnikiem możliwe jest także podkręcanie zegarów za pomocą zmiany mnożnika. Różnica względem modeli Z690 sprowadza się do funkcjonalności – nowe płyty oferują więcej linii PCI-Express 4.0 (kosztem PCI-Express 3.0) i obsługują więcej portów USB 3.2 Gen 2x2 20 Gb/s.

W praktyce nowe modele są też lepiej wykonane. Zwykle możemy liczyć na mocniejszą sekcję zasilania, lepszą obsługę pamięci DDR5 RAM, a do tego dodatkowe porty M.2 i USB 3.2 Gen 2x2, i łączność WIFI 6E. Do tego dochodzą usprawnienia w budowie płyty, które mają przekładać się na lepsze użytkowanie sprzętu.

Płyta główna Gigabyte Z790 Aorus Master - specyfikacja

Gigabyte Z790 Aorus Master to następca modelu Gigabyte Z690 Aorus Master. Jakie są różnice między płytami? Zerknijcie na porównanie specyfikacji, a wszystko powinno być jasne.

Porównanie Gigabyte Z690 Aorus Master (po lewej) i Gigabyte Z790 Aorus Master (po prawej)

Różnice sprowadzają się do wyglądu i trochę innego zestawu portów - mamy szybsze złącze M.2 PCIe 4.0, nowszą kartę sieciową Wi-Fi 6E, a także więcej portów USB 3.2 Gen2 i Gen2x2. Jedno złącze PCI-Express 3.0 x16 (x4) zastąpiono słabszym PCI-Express 3.0 x16 (x1). Niestety wzrosła też cena płyty, bo obecnie trzeba za nią zapłacić około 3200 złotych, czyli przeszło 700 złotych więcej niż za zwykłego Gigabyte Z690 Aorus Master.

Gigabyte Z790 Aorus Master - ta płyta serio jest mistrzowska

Gigabyte Z790 Aorus Master to jedna z topowych płyt głównych dla graczy i entuzjastów, więc oczywiście zadbano tutaj o odpowiednie wzornictwo sprzętu – producent postawił na czarno-srebrną kolorystykę, która została wzbogacona efektownym podświetleniem RGB Fusion 2.0 (na laminacie przewidziano po dwa złącza na podłączenie dodatkowych urządzeń RGB LED 4-pin 12V i ARGB LED 3-pin 5V).

Płyta główna Gigabyte Z790 Aorus Master to jeden z tych modeli, który na pewno przyciąga wzrok entuzjastów

Na rewersie laminatu zamontowano aluminiową płytkę backplate - dodatek nie tylko poprawia walory wizualne, ale tez wspomaga odprowadzanie ciepła

Producent przewidział możliwość podłączenia do płyty dodatkowych urządzeń RGB i ARGB LED

Dla procesora przewidziano podstawkę LGA 1700, a dla pamięci cztery banki DDR5 DIMM – w tym konkretnym modelu obsługują one dwukanałowe zestawy o maksymalnym taktowaniu 8000 MHz po podkręceniu (więc dużo szybsze niż w przypadku modelu Z690 Aorus Master – tam wsparcie obejmowało moduły do 6400 MHz). Co ważne, płyta obsługuje pamięci zarówno z profilami Intel XMP 3.0, jak i AMD EXPO.

Aorus Master to też mocna sekcja zasilania z cyfrowym kontrolerem PWM

Entuzjastów zainteresuje mocna sekcja zasilania – producent zastosował tutaj kontroler Renesas RAA229131 i sekcję w układzie 20+1+2 fazy (podwojone 10 faz Renesas RAA220105 105A dla procesora, 1 faza Renesas RAA220105 105A dla grafiki oraz 2 fazy On Semi NCP303160 60A dla kontrolera PCIe i RAM). Elektronikę schowano pod rozbudowanymi radiatorami Fins-Array III z powłoką nanowęglową (rozwiązania mają poprawić możliwości odprowadzania ciepła).

Chłodzenie sekcji zasilania zostało zaprojektowane pod kątem efektywnego odprowadzania ciepła

Nowy Master oferuje podobny zestaw gniazd do podpięcia chłodzenia: dwa 4-pin do chłodzenia procesora, cztery 4-pin do dodatkowych wentylatorów i cztery 4-pin do chłodzenia wodnego. Wszystkie gniazdka oferują obciążalność 24 W, więc nie powinno być problemów z podłączeniem wydajniejszych wentylatorów, hubów czy pompki z chłodzenia cieczą.

Na laminacie umieszczono siedem czujników temperatury, ale oprócz tego przewidziano jeszcze dwa pinowe złącza do podłączenia zewnętrznych sensorów. Ciekawostką jest też… czujnik dźwięku. 

W UEFI BIOS przewidziano specjalną zakładkę Smart Fan 6, gdzie można monitorować wskazania czujników temperatury i dostroić prędkość obrotową wentylatorów

Wszystkim można zarządzać z poziomu menu Smart Fan 6. Użytkownik może tutaj ustawić krzywą obrotów dla każdego wentylatora czy zsynchronizować je w zależności od wskazań czujników temperatury lub czujnika dźwięku. Wprowadzone ustawienia można zapisać w kości BIOS.

Główne złącze PCI-Express 5.0 x16 zostało wyposażone mechanizm PCIe EZ-Latch Plus, który ułatwia zwolnienie blokady złącza i wyjęcie karty graficznej

Jeśli chodzi o złącza dla kart rozszerzeń, płyta Gigabyte Z790 Aorus Master oferuje nieco uboższą konfigurację niż poprzedni model Gigabyte Z690 Aorus Master. Dla karty graficznej przewidziano wzmocnione złącze PCI-Express 5.0 x16, a dla dodatkowych kart jedno PCI-Express 3.0 x16 elektrycznie ograniczone do trybu x4 i jedno PCI-Express 3.0 x16 elektrycznie ograniczone do trybu x1. W starszym modelu obydwa dodatkowe sloty PCI-Express 3.0 x16 działały w trybie x4.

Na laminacie znajdziemy aż pięć gniazdek M.2 dla szybkich dysków SSD NVMe (dwa z nich podłączono bezpośrednio do procesora, trzy komunikują się przez chipset)

Złącze M.2 PCI-Express 5.0 x4 zostało wyposażone w ogromny radiator Thermal Guard III, który ma wspomagać odprowadzanie ciepła z dysków SSD. Warto jednak zaznaczyć, że może ono kolidować z rozbudowanymi coolerami CPU

Gniazdka M.2 wyposażono w mechanizm M.2 EZ-Latch Plus, który ułatwia montaż nośników SSD M.2

Nieźle natomiast wypada komplet gniazd dla dysków. Na pokładzie znalazło się aż pięć gniazdek M.2 pod szybkie nośniki SSD NVMe – przy podstawce na procesor umieszczono złącze M.2 w standardzie PCIe 5.0 x4 (warto jednak pamiętac, że dzieli ono przepustowość ze złączem PCI-Express 5.0 x16 – po zamontowaniu dysku, karta graficzna zostanie ograniczona do trybu x8), zaś między slotami PCI-Express x16 znalazły się kolejne cztery M.2 w standardzie PCIe 4.0 x4 (jedno podłączono do procesora, a trzy kolejne do chipsetu). Oprócz tego udostępniono cztery gniazda SATA 6 Gb/s pod zwykłe dyski SSD/HDD. Oznacza to, że zabrano dwa takie gniazdka względem modelu Z690. 

Płyta Gigabyte Z790 Aorus Master wyróżnia się też nowoczesną łącznością, w trochę lepszym standardzie niż w modelu Gigabyte Z690 Aorus Master. Producent przewidział szybką kartę sieciową 10G LAN opartą o kontroler Marvell AQtion AQC113C, ale zmieniono układ odpowiedzialny za bezprzewodową łączność – mamy do czynienia z „sieciówką” Wi-Fi 6E/Bluetooth 5.3 z kontrolera Intel Killer Wi-Fi 6E AX1690.

Za dźwięk odpowiada kodek Realtek ALC1220 z przetwornikiem ESS SABRE9118EQ DAC i specjalnymi kondensatorami wysokiej klasy

Za dźwięk odpowiada 8-kanałowy kodek Realtek ALC1220 z przetwornikiem ESS SABRE9118EQ DAC. Szału nie ma. Po tym segmencie spodziewaliśmy się nowszego kontrolera (chociażby Realtek ALC4080 czy ALC4082). Do tego na tylnym panelu znajdziemy tylko dwa gniazdka jack (całe szczęście jest optyczne S/PDIF). Stary Aorus Master miał pełny zestaw gniazdek audio.

Na tylnym panelu wyprowadzono aż 14 portów USB. Szkoda, że standardowa wersja płyty nie oferuje portów USB4 lub Thunderbolt 4

Na tylnym panelu wyprowadzono bogaty zestaw portów. W standardowym modelu Z790 Aorus Master na tylnym panelu wyprowadzono wyjście DisplayPort 1.2 dla zintegrowanej grafiki oraz łącznie czternaście portów USB: cztery USB 3.0, jeden USB 3.0 typu C, siedem USB 3.2 Gen2 i dwa USB 3.2 Gen2x2 typ C. Trochę słabo jak na ten segment, ale w ofercie producenta pojawi się też specjalna wersja Gigabyte Z790 Aorus Master U4, gdzie dwa porty USB 3.2 Gen2x2 zamieniono na nowsze USB4 40 Gb/s. Szkoda jednak, że nie są to złącza Thunderbolt 4 40 Gb/s.

Gigabyte Z790 Aorus Master - użytkowanie w praktyce

Testy płyty głównej Gigabyte Z790 Aorus Master przeprowadziliśmy na high-endowej platformie, która pozwoli sprawdzić maksymalne możliwości sprzętu

Gigabyte Z790 Aorus Master - UEFI BIOS

Płyta główna działa pod obsługą menu UEFI BIOS, które możecie kojarzyć z wcześniejszych modeli tego producenta - przewidziano tutaj tryb z podstawowymi opcjami (Easy Mode) oraz zaawansowany (Advanced Mode). W zaawansowanym przewidziano sporo funkcji, a dostępne opcje zostały uszeregowane w intuicyjny sposób. Nie napotkaliśmy na żadne problemy z użytkowaniem płyty.

Zmodyfikowane ustawienia można zapisać w profilach użytkownika (w razie potrzeby można je też wyeksportować na zewnętrzny nośnik).

Podkręcanie procesora i pamięci RAM

Model Gigabyte Z790 Aorus Master to z założenia płyta główna zaprojektowana z myślą o graczach i entuzjastach sprzętu - taki model nierzadko będzie wykorzystywany także w podkręconych konfiguracjach. Na jakie możliwości możemy liczyć?

Procesor Intel Core i9-13900K udało nam się podkręcić do 5,6 GHz dla wszystkich rdzeni P-Core i 4,4 GHz dla wszystkich rdzeni E-Core, a przy obciążeniu dwóch rdzeni taktowanie rdzeni P-Core wzrastało do 5,8 GHz. Ustawienia wymagały jednak zwiększenia Load Line Calibration do trybu Extreme i ustawienia napięcia zasilającego procesor w trybie Offset -0,150 V. To takie same wartości, jakie udało nam się uzyskać w premierowym teście procesora na płycie głównej ASUS ROG Maximus Z790 Extreme.

Funkcja Instant 6GHz pozwala lekko zwiększyć wydajność procesora Core i9-13900K

Jeśli nie chcecie się bawić w ręczne podkręcanie, ciekawą opcją jest funkcja "Instant 6GHz", dzięki której płyta, tylko w przypadku procesora Core i9-13900K, automatycznie podbije taktowanie dwóch preferowanych rdzeni z 5,8 GHz do 6 GHz (taktowanie pozostałych rdzeni P-Core i E-Core pozostaje niezmienione). Realnie możemy tutaj zyskać jakieś 3% wzrostu wydajności w jedno- i dwurdzeniowych zastosowaniach. Niestety wiąże się to z dosyć mocnym podbiciem napięcia zasilającego (to dochodzi nawet do 1,5 V!) i wyższym poborem energii elektrycznej.

Podkręcanie pamięci RAM całkiem nieźle nas zaskoczyło. Moduły Kingston Fury Beast DDR5 RGB udało nam się podkręcić z 6000 MHz CL40 do 6400 MHz CL40 bez ruszania napięcia zasilającego (oczywiście przy dzielniku Gear4). To lepszy wynik, niż w przypadku testu owych modułów na starej płycie Gigabyte Z690 Aorus Pro. Widać zatem, że nowa platforma lepiej sobie radzi z "prowadzeniem" pamięci RAM.

Warto kupić płytę Gigabyte Z790 Aorus Master?

Gigabyte Z790 Aorus Master to płyta, która na pewno może się podobać. Sprzęt spełni oczekiwania wymagających klientów, którzy składają wypasiony komputer z nowymi procesorami Intela. Problem w tym, że w praktyce lepszy może tutaj okazać się… starszy model Gigabyte Z690 Aorus Master, którego można kupić w niższej cenie.

Gigabyte Z790 Aorus Master to jedna z lepszych płyt głównych pod najnowsze procesory Intela. Konstrukcja oferuje bogaty zestaw portów, który pozwoli na zbudowanie wydajnego i nowoczesnego PC-ta – mamy tutaj wsparcie dla szybkich modułów pamięci DDR5-8000, złącze PCI-Express 5.0 x16 dla nowych kart graficznych, a także całą gamę gniazdek M.2 (w tym PCIe 5.0 x4 pod superszybkie SSD NVMe).

Nie zapomniano też o łączności. Gigabyte Z790 Aorus Master oferuje szybkie karty sieciowe – znajdziemy tutaj kartę sieciową 10G LAN oraz bezprzewodową łączność Wi-Fi 6E. Producent przewidział też całą gamę portów USB. Szkoda jednak, że w standardowej wersji zabrakło USB4 (te są dostępne w modelu Aorus Master U4) czy Thunderbolt 4, które można znaleźć w lepszych modelach konkurencji. Układ dźwiękowy niestety też nie jest topowy.

Z obsługą UEFI poradzą sobie zarówno mniej doświadczeni użytkownicy, jak i sprzętowi wyjadacze. Entuzjastów zainteresuje możliwość podkręcania procesorów z odblokowanym mnożnikiem. Mówimy o naprawdę dobrych możliwościach OC - producent zastosował mocną sekcję zasilania z wydajnym, rozbudowanym chłodzeniem (sprawdziliśmy i nie było problemów z podkręcaniem nawet topowego 24-rdzeniowego modelu Core i9-13900K).

Problemem jest… podobieństwo nowej platformy do starej. Płyta Gigabyte Z790 Aorus Master kosztuje około 3200 złotych, więc dużo więcej niż starszy model Gigabyte Z690 Aorus Master (tego obecnie można znaleźć za 2500 złotych). Tyle tylko, że obydwie płyty oferują bardzo podobną funkcjonalność, więc większość potencjalnych klientów będzie wolało przyoszczędzić i wybierze starszy model z chipsetem Z690.

Artykuł powstał we współpracy z firmą Gigabyte, która dostarczyła płytę główną na czas testów